> >

Samen vooruit in de warmtetransitie: Lessen en inspiratie van het Nationaal Warmte Congres

Wat me tijdens het Nationaal Warmte Congres ieder jaar weer opvalt is de verbinding die iedereen met elkaar zoekt. Of je nou al meeloopt sinds het begin van de warmtetransitie of pas net komt kijken. Het is mooi om te zien dat iedereen met passie aan de opgave werkt en kennis wil delen met elkaar.
Zoals beloofd heb ik voor jullie een aantal Take Aways op een rijtje gezet die me bijgebleven zijn na het Nationaal Warmte Congres. Misschien denk je bij een aantal dat is voor de hand liggend, maar ik hoop dat het je toch weer even aan het denken zet.

Take Aways op een rij

Urgentie. Wanneer ik het programma van het congres samenstel, doe ik dat door uitgebreid te onderzoeken waar de kennisbehoefte ligt. Wat mij ontzettend verbaasde, is dat ik meerdere malen te horen kreeg: Warmte? Nee, dat staat niet bovenaan onze agenda. Say what?! Met een Wcw die eraan zit te komen en een Warmteprogramma wat iedere gemeente komend jaar klaar moet hebben heb je die luxe nu echt niet meer.
Kennis = macht. In het kader daarvan, zorg dat je op de hoogte bent. Ik begrijp dat je als kleine gemeente de mankracht en/of kennis niet in huis hebt om het allemaal zelf te doen. Er zijn legio adviseurs die je daarbij kunnen helpen. Maar, dat betekent wel dat je moet weten waar ze het over hebben. Zodat je niet blind een advies overneemt, maar de juiste vragen weet te stellen waardoor je de juiste keuzes maakt.
Vraag om hulp! Er zijn legio opties waar bekwame mensen je kunnen helpen. Denk aan het NPLW, partners uit je RES regio of samenwerkingsverband of RVO. Pak ook gewoon eens de telefoon om collega’s van andere gemeenten te vragen naar hun ervaringen. En natuurlijk help ik je ook graag om contact te krijgen met de juiste personen.
Het begint aan de keukentafel. Wanneer mensen me vertellen over succesvolle projecten, dan is daar altijd veel tijd en energie gestopt in het persoonlijke contact. Vertrouwen moet je verdienen en er werkt niets beter dan zelf in gesprek te gaan.
Doe het samen! Een veel gehoorde vraag is: wanneer haak ik die bewoner nou aan. Het antwoord is simpel: meteen! Betrek ze vanaf het eerste moment bij je plannen zodat ze het gevoel hebben dat ze echt mee mogen denken. Dat geldt overigens ook voor woningcorporaties, VvE’s, energiecoöperaties etc. Het is geen participatie wanneer je al een framework bedacht hebt en je het voor de vorm nog even langs deze en gene laat gaan.
Creëer ambassadeurs. Kijk maar naar jezelf. Als degene die jij hoog hebt zitten zegt dat je toch echt die energiezuinige lamp van de Action moet proberen denk je veel sneller: misschien moet ik er ook maar eens over nadenken. Dat werkt in de warmtetransitie niet anders. Creëer een olievlek.
Denk aan de lange termijn. Je hoeft morgen geen totaaloplossing bedacht te hebben. Kijk eerst wat je nu kunt doen, het laaghangend fruit, en start daarmee. Denk in het verlengde daarvan na over hoe je denkt dat je warmtevoorziening er over 20 jaar uit zou kunnen zien. Maak een planning hoe je daar met verschillende stappen komt.
Kijk integraal. Het verduurzamen van de warmtevoorziening is één van de grootste opgaves. Maar kijk eens naar je energiesysteem als geheel en de rol van warmte daarin. Kijk verder dan 2030. Hoe ziet jouw gemeenten er in 2050 uit, wat gaat er allemaal gebeuren en waar liggen dan kansen? Door slimme connecties te maken behaal je straks een optimaal resultaat.
Ga voor the obvious. Zorg dat je een grootverbruiker als startpunt hebt en bouw daar je warmtenet omheen. Denk aan een zwembad, ziekenhuis of ander utiliteitsgebouw. Daarmee garandeer je een bepaalde afname wat je business case een stuk aantrekkelijker maakt. Zo kun je de woningen in de omgeving dan makkelijk meenemen.
De warmtetransitie vergt bestuurlijke moed. Rik Thijs van gemeente Eindhoven en Bas Maes van provincie Noord-Brabant waren dit jaar mooie voorbeelden van bestuurders die lef hebben en zich hard maken voor de energietransitie. Zo zijn er nog veel meer en je ziet dat die gemeenten en provincies voorop lopen en daar de projecten van de grond komen. Moedig je bestuurder aan!
Durf fouten te maken. In een transitie is het onoverkomelijk dat dingen anders lopen dan bedacht. Maar dat betekent dat je waardevolle lessen leert waar je zelf en anderen je voordeel mee kunt doen. Deel dat ook vooral. Het is geen falen, maar een leercurve en een hobbel op de weg vooruit.
Haal de pijn weg. Die rioleringsbuis die steeds verstopt is of de kapotte stoep zijn voor bewoners veel belangrijker dan de manier waarop hun huis verwarmd wordt. Vraag eens waar de pijnpunten zitten. Wanneer je er daar een aantal van weg kunt halen, dan zul je zien dat de weerstand tegen een warmtenet ineens een stuk minder groot is.
Publiek-private samenwerking. Wat mij altijd weer opvalt is dat publieke partijen het lastig vinden om met private partijen in gesprek te gaan. Want die komen altijd iets “halen”. Het klopt dat zij een verdienmodel hebben. Maar, dat betekent niet dat je niet met ze in gesprek kunt gaan. Ben niet bang om te verkennen wat je voor elkaar kunt betekenen. Er zit ontzettend veel kennis bij deze organisaties omdat zij in de praktijk vaak de projecten uitvoeren. Haal daar je voordeel uit. Dat betekent niet meteen dat je aan elkaar vast zit. In een winkel bekijk je ook verschillende smaken en besluit je dan pas welke je neemt. Maar sluit niet uit. Ik hoor vaak, het is ingewikkeld, maar dat is het niet. En als je na zo’n gesprek het niet ziet zitten, dan is nee ook gewoon een antwoord.
Data en AI. Voor veel mensen is dit nog niet top of mind. Maar, ik ben ervan overtuigd dat deze ontwikkelingen ervoor gaan zorgen dat de energietransitie straks enorm gaat versnellen. We gaan hiermee een grote efficiencyslag maken.
En last but not least: houd moed! Soms voelt het alsof we stilstaan. We zitten in een fase waar de handvatten en randvoorwaarden nog niet uitgekristalliseerd zijn. Maar dat komt wel. De warmtetransitie is een transitie die niet meer te stoppen is. En dan moet je er klaar voor zijn. Dus zorg dat je voorsorteert, dat je je plannen klaar hebt, je samenwerkingspartners gevonden hebt en in de startblokken staat om aan de slag te gaan!