De energietransitie vraagt niet alleen om techniek, maar ook om slimme ruimtelijke keuzes. In Apeldoorn onderzoeken energieplanoloog Bart Mulder en beleidsmedewerker energietransitie Carla Fransen hoe energieopslag — zowel warmte- als elektriciteitsopslag —helpt bij netcongestie, gebiedsontwikkeling en betaalbaarheid. “Opslag is niet langer iets van later”, zegt Bart, “het is een randvoorwaarde om onze stedelijke groei mogelijk te maken”.
Apeldoorn werkt aan grote uitbreidingsgebieden zoals de Zuidrand, waar woningbouw, bedrijfslocaties, zonneparken en een nieuw onderstation samenkomen. Dat levert een complexe puzzel op, vertelt Bart Mulder: “We krijgen aanvragen voor grote batterijen voor energieopslag. Die vragen om ruimte — bovengronds, maar soms ook ondergronds — en die ruimte kan maar één keer worden gebruikt. Dus wegen we af: willen we hier woningen, bedrijven of een energieopslaglocatie? Die keuzes maken we samen met de regio en de netbeheerder”. Carla Fransen vult aan: “In de Zuidrand komen belangen samen: woningbouw, uitbreiding van het bedrijventerrein, grootschalige opwek en netcapaciteit. Er is ook weerstand van omwonenden, dus gaan we zorgvuldig om met de ruimte en met de mensen die daar wonen”.
Binnen de gemeente wordt gezocht naar balans tussen ruimtelijke planvorming en het ontwerp van het energiesysteem. Bart: “Voordat we weten hoe het energiesysteem eruit moet zien, moeten we weten wat er in een gebied komt: hoeveel woningen, wat voor bedrijven, wat is de energievraag? Op basis daarvan ontwerpen we de infrastructuur. Daarbij betrekken we netbeheerders om te kijken of er genoeg capaciteit is, of dat we lokaal moeten opwekken én opslaan”. Carla nuanceert: “In de praktijk wordt vaak eerst gedacht aan aantallen woningen, betaalbaar of middenhuur, en pas daarna aan energie. Wij proberen dat om te draaien. Bijvoorbeeld door collectieve WKO-systemen (warmte-koudeopslag) te stimuleren, zodat we meer woningen op één onderstation kunnen aansluiten”.
In de Zuidrand werkt Apeldoorn met verschillende scenario’s, zegt Bart: “We hebben bij het project Host City, de eerste fase van de Zuidrand, laten zien wat er gebeurt als elke woning een thuisaccu heeft, of als je kiest voor één grote buurtbatterij. Dat doen we niet alleen voor het energiesysteem, maar ook voor het optimaal inrichten van het plangebied en voor de grondexploitatie. Zo ontdekken we wat financieel en ruimtelijk het beste past”. Naast elektriciteitsopslag onderzoekt de gemeente ook warmteopslag. “Door warmte in de zomer op te slaan in de bodem, verwarmen we efficiënter in de winter. Dat maakt het systeem duurzamer én betaalbaarder”. Carla vult aan: “Warmte is een belangrijke component in het energieverbruik van een woning. We stimuleren zoveel mogelijk de inzet van WKO’s die gebruik maken van bodemwarmte en -koelte. Die warmte- en koudeopslag helpt bovendien bij het verlagen van netcongestie, omdat je de bodem als een seizoensbuffer inzet”.
Ook op de bedrijventerreinen in Apeldoorn speelt opslag een grote rol. Carla: “We willen kavels aanbieden mét stroomcapaciteit. Nu onderzoeken we of we zonnepark Klarenbeek, waar een batterij gepland staat, kunnen koppelen aan de nog nieuw uit te geven kavels. Zo blijft het vermogen lokaal beschikbaar”. Bart benadrukt dat samenwerking essentieel is: “We moeten nadenken over welke bedrijven we toelaten. Kunnen ze elkaar versterken in hun energievraag, zodat ze niet allemaal tegelijk pieken? Daar hoort opslag bij, maar ook slim plannen en verdelen”. In Apeldoorn-Noord experimenteren ondernemers al met een smart energy hub en hebben ze een energiecoöperatie opgericht. In Apeldoorn-Zuid wordt gewerkt aan een collectief solar carport waar ook geladen kan worden door meerdere partijen. Bij bedrijventerrein de Ecofactorij wordt al lang samengewerkt op het gebied van energie, omdat zij bij de start van het industrieterrein gekozen hebben voor een GDS (Gesloten Distributie Systeem). Deze hebben ze onlangs uitgebreid met meerdere batterijen achter de meter. “Bedrijven willen groeien en verduurzamen”, zegt Carla, “maar in tijden van netcongestie is dit lastig. Samenwerking op het vlak van energie biedt kansen, maar dat is niet altijd eenvoudig, want het vraagt om organisatie, investeringen en vertrouwen”.
Energieopslag is volgens beide experts niet alleen een technisch vraagstuk. “Het begint met het organiserend vermogen van een bedrijventerrein”, zegt Bart. “Als ondernemers elkaar weten te vinden, vergroot dat de kans van slagen van een hub”. Ook in woonwijken speelt een sociaal element: “Warmte- en elektriciteitsopslag zorgt voor betaalbare energie, omdat je energie gebruikt wanneer die goedkoop is. Grote batterijen moeten niet alleen technisch goed passen, maar ook maatschappelijk worden geaccepteerd”, benadrukt hij. Carla vult aan: “We krijgen weleens vragen over buurtbatterijen. Mensen denken dat de gemeente die realiseert, maar dat ligt niet voor de hand. We kunnen wel faciliteren en meedenken over geschikte locaties. En ja, we verwachten ook weerstand — over geluid, veiligheid of straling. Daarom moeten we als overheid goed uitleggen wat we doen”.
Wat is die gemeentelijke rol precies? “Wij kijken ruimtelijk”, zegt Carla. “Bij opslag ‘voor’ de meter hebben we vooral te maken met vergunningen, milieuaspecten en planologische inpassing. Achter de meter ligt dat anders: dan heb je als gemeente minder zeggenschap”. Bart vult aan: “We werken met het principe van een evenwichtige toedeling van functies aan locaties. Dus als er een aanvraag komt voor een grote batterij, kijken we: past dat bij de omgeving? Zijn er andere functies die ruimte nodig hebben? Daarnaast ontwikkelen we beleid voor energieopslagsystemen en leveren wij een warmteprogramma op waarin opslag essentieel is voor een betaalbaar en betrouwbaar energiesysteem”. Apeldoorn kijkt daarbij ook naar regionale voorbeelden, zoals West-Brabant, waar opslagkaarten helpen bepalen waar grootschalige batterijen niet wenselijk zijn en onder voorwaarden wel zou passen.
“Energieopslag is onmisbaar om energiezekerheid te garanderen”, stelt Bart resoluut. “In het nieuwe energiesysteem is het niet meer vanzelfsprekend dat energie op alle momenten van het jaar in voldoende mate beschikbaar en betaalbaar is. Door netcongestie kun je zonder opslag geen woningen bouwen of bedrijven laten groeien. En zonder warmteopslag wordt warmte simpelweg te duur. Het is dus een voorwaarde om de stad betaalbaar en leefbaar te houden”. Carla: “We hebben bovendien weinig ruimte voor windenergie, en zonneparken worden soms uitgeschakeld wanneer de stroomprijs negatief is. Opslag zorgt dat we die duurzame energie kunnen benutten en lokaal kunnen gebruiken”.
De toekomst van energieopslag ziet er volgens Carla slim en mobiel uit: “Bidirectioneel laden — waarbij elektrische auto’s ook energie terugleveren — heeft enorme potentie. Die batterijen zijn er al, alleen de aanbieders zijn er beperkt, de juridische basis ontbreekt nog en de laadpalen zijn nog niet gestandaardiseerd”. Bart besluit: “Het belangrijkste is dat we opslag vanaf het begin meenemen in het ontwerpproces van nieuwe gebieden. Energie hoort net als water en bodem bij de basis. Als we dat integraal doen, maken we Apeldoorn toekomstbestendig”.
Dat Apeldoorn dit jaar gaststad is van het Energieopslag Event op 3 december 2025, is geen toeval, zegt Bart: “We willen ons laten zien als innovatieve stad waar veel gebeurt op het gebied van energie en warmte. We werken aan grootschalige collectieve warmtevoorzieningen en slimme gebiedsontwikkelingen. Dat verhaal willen we delen”. Carla vult aan: “Opslag is een cruciaal onderdeel van het energiesysteem van de toekomst. Iedereen die werkt aan de energietransitie heeft iets te leren tijdens het congres”.
Apeldoorn organiseert een hackathon op het congres: “We brengen daar partijen samen die nodig zijn om een grootschalige batterij te realiseren”, vertelt Bart. “Wie speelt welke rol, welke belangen zijn er, en waarom zou je het wél of juist niet doen? In een sessie van 45 minuten werken we dat uit in een snelkookpan van kennis en praktijk. Het is bedoeld om concreet te maken wat samenwerking echt vraagt”. Carla besluit: “Juist die combinatie van kennis, praktijkvoorbeelden en interactie maakt het Energieopslag Event zo waardevol. Je hoort niet alleen wat er kan, maar je ervaart het ook”. Wil je meer weten over het congres? Download dan de brochure voor een volledig programmaoverzicht.
Altijd op de hoogte blijven?
Ontvang exclusieve tips en trends direct in je inbox.
